15. Асмои хамса эъроби

Category: 44 қоида Written by Administrator

إعراب أسماء خمسة
Беш исмнинг эъроби


Мўъраб бўлган муфрад исмларнинг рафъ аломати замма, насб аломати фатҳа ва жар аломати касрадир. Масалан;
Рафъ:

عَالِمٌ، العَالِمُ، عَالِمَةٌ، العَالِمَةُ، رَجُلٌ، الرَّجُلُ، مَكْتَبٌ، الْمَكْتَبُ

Насб:

عَالِمًا، العَالِمَ، عَالِمَةً، العَالِمَةَ، رَجُلاً، الرَّجُلَ، مَكْتَبًا، الْمَكْتَبَ

Жар:
 
عَالِمٍ، العَالِمِ، عَالِمَةٍ، العَالِمَةِ، رَجُلٍ، الرَّجُلِ، مَكْتَبٍ، الْمَكْتَبِ
Лекин أبُوهُ، أخُوهُ، حَمُوهَا، فُوهُ، ذُومَالٍ каби «асмои хамса» (беш исм) деб номланувчи беш муфраднинг эъроби бошқа муфрадларники каби ҳаракат билан эмас, балки охиридаги иллатли ҳарфлар биландир. Шунинг учун ушбу беш муфраднинг рафъ аломати «و» , насб аломати «ا» ва жар аломати «ي»дир.
Масалан:

ذُومَالٍ

فُوهُ

حَمُوهَا

أخُوهُ

أبُوهُ

الرفع

ذامَالٍ

فاهُ

حَماهَا

أخاهُ

أباهُ

النصب

ذي مَالٍ

فِيهِ

حَمِيهَا

أخِيهِ

أبِيهِ

الجر



Ушбу беш исмнинг эъроби иллатли ҳарфлар билан келиши бир исмга музоф бўлиши шарт қилинган. Агар ушбу исмлар ҳеч бир исмга музоф бўлмасдан ёлғиз зикр этилса, эъроби иллатли ҳарф билан бўлмасдан балки бошқа исмлар каби уч ҳаракат билан бўлади.
Масалан: أبٌ، أبًا، أبٍ، أخٌ، أخًا، أخٍ каби.
ذُو - ҳеч қачон ёлғиз зикр қилинмайди.